Jak podaje tradycja, Bartłomiej był przedstawicielem szlacheckiej rodziny z zamku na wzgórzu Breganze.

On sam podpisywał się zawsze po łacinie Bartholomæus Vicentimis, czyli Bartłomiej z Vincenzy, gdyż tam urodził się około 1200 roku i tam też zmarł 70 lat później. Znamy go zatem albo jako Bartłomieja „z Breganze”, albo „z Vincenzy”. Nie mamy dokładnych informacji o jego studiach, a data jego wstąpienia do Zakonu Kaznodziejskiego jest niepewna. Wydaje się, że przyjął habit około 1230 roku, prawdopodobnie w Padwie.

Milicja Jezusa Chrystusa

W 1233 roku, gdy przebywał w klasztorze w Parmie, założył zakon rycerski Milicję Jezusa Chrystusa (po włosku: Milizia di Gesù Cristo). Celem tej formacji była obrona Kościoła przed współczesnymi herezjami, ale także opieka na nad dziećmi, sierotami, wdowami i ubogimi. Bartłomiej pragnął znaleźć miejsce w Kościele dla świeckich mieszczan i arystokracji miejskiej, bez odrywania ich od życia rodzinnego i społecznego czy politycznego. Zakon został zatwierdzony przez papieża Grzegorza IX w dniu 22 grudnia 1234 r. Do Milicji przyjmowano mężczyzn i kobiety, także żyjących w małżeństwie, wywodzących się ze szlachty lub burżuazji miejskiej. Habit członków zakonu był inspirowany habitem dominikańskim i składał się z białej tuniki i czarnego płaszcza.

Do zakonu przyjmowano poprzez obrzęd zwany „nawróceniem”, podczas którego odbywano spowiedź generalną, a kandydat wyrzekał się niewłaściwego postępowania oraz składał przysięgę posłuszeństwa generalnemu mistrzowi zakonu, którego wybierali rycerze i którego potwierdzały władze kościelne. Nie wymagano ślubu czystości, ubóstwa indywidualnego ani życie wspólnotowego. Członkowie byli zobowiązani do spowiadania się i przyjmowania Komunii św. kilka razy w roku, codziennego odmawiania brewiarza, powstrzymywania się od mięsa w środy i soboty oraz spotykania się raz na miesiąc, aby wysłuchać komentarza dominikanina do Pisma Świętego i reguły.

Członkowie Milicji byli zwolnieni ze służby wojskowej w państwie, zaś polegli w walce otrzymywali odpust zupełny. Dobra materialne zakonu znajdowały się pod ochroną Kościoła. Generał decydował, w jakich operacjach wojskowych mogą uczestniczyć członkowie Milicji, na wezwanie papieża lub miejscowego biskupa. Milicja działała głównie w okolicach Parmy; istniała tylko przez około 30 lat, gdyż po 1261 roku jej rolę przejmuje nowy zakon ~ Zakon Najświętszej Maryi Panny. Prawdopodobnie członkowie Milicji zostali włączeni do wspólnot Zakonu od Pokuty, czyli zasilili szeregi tercjarzy dominikańskich.

Doradca papieski i biskup

Później znajdujemy Bartłomieja w kurii papieskiej w Rzymie. Był oficjalnym doradcą papieża Innocentego IV i regensem Studium Curiae Romanae (stanowisko to dziś nosi nazwę „teolog Domu Papieskiego”). 9 lutego 1252 r. papież Innocenty IV przekazał duchowieństwu w Limassol na Cyprze list z informacją, że ustanowił biskupem diecezji cypryjskiej Bartłomieja z Vincenzy.

Z Cypru, już jako biskup, Bartłomiej udał się z wizytą do króla Francji Ludwika IX i jego żony podczas ich pobytu w Ziemi Świętej w Jaffie i w Akce. W 1255 r. został mianowany biskupem swojego rodzinnego miasta Vicenzy, jednak urząd objął dopiero po ustąpieniu w mieście zwolenników cesarza Fryderyka (1259). W 1259 r. został wysłany z misją dyplomatyczną na dwór Henryka III w Anglii.

Relikwie korony cierniowej

Po powrocie Bartłomiej zatrzymał się w Paryżu, gdzie Ludwik IX podarował mu złotą skrzynkę zawierającą krzyż wykonany z drewna prawdziwego Krzyża Chrystusa i cierń z korony cierniowej. Jak wiadomo, relikwie korony cierniowej przechowywano w katedrze Notre-Dame w Paryżu. Relikwie te uznawane są za jedne z najcenniejszych dla chrześcijan, dlatego Bartłomiej był witany triumfalnie w Vicenzy na początku 1260 r. Duchowni i lud wyszli mu na spotkanie, wołając: „Błogosławiony, który przybywa w imię Pana”.

Jeszcze w tym samym roku Bartłomiej rozpoczął budowę kościoła Świętej Korony (Chiesa di Santa Corona). Entuzjazm sprawił, że ten duży, jak na tamte czasy, kościół zbudowano zaledwie w 10 lat. Przy kościele powstał klasztor dominikanów. Kościół i klasztor miały stać się w zamyśle biskupa zalążkiem odnowy w mieście, gdzie dotąd panowała herezja katarów, spory między rodzinami i kryzys gospodarczy.

Ostatnie lata

Jednak w ciągu kilku lat klimat polityczny zmienił się, w 1264 r. Vicenza została podporządkowana Padwie. Bartłomiej stracił wiele ze swojej władzy i przeżył ostatnie lata w rozgoryczeniu i bezsilności, prosząc nawet papieża Klemensa IV o zwolnienie z urzędu; prośba została jednak odrzucona. Papież prosił go, aby kontynuował swe dzieło, przypominając mu przypowieść o siewcy, który nie potrafi przewidzieć owoców, jakie mogą narodzić się z jego pracy.

Wiemy też, że w 1267 r. Bartłomiej wygłosił kazanie na kapitule generalnej Zakonu w Bolonii, podczas translacji szczątków św. Dominika do nowego grobowca. Wśród ostatnich dokumentów, jakie posiadamy, jest jego testament spisany 23 września 1270 r. z kodycylem z 16 października i dwoma postanowieniami dotyczącymi budowy kościoła Świętej Korony, w którym spoczęło jego ciało.

Kult Bartłomieja został potwierdzony 11 września 1793 r. przez papieża Piusa VI, który ogłosił go błogosławionym. Jego wspomnienie liturgiczne przypada 27 października.

Kaznodzieja i teolog

Bartłomiej był płodnym i ciekawym teologiem. Do dziś zachowały się Expositio Cantici Canticorum (Komentarz do Pieśni nad pieśniami) oraz traktat De venatione divini amoris. Jednak na szczególną uwagę zasługują jego kazania. Zachowały się dwa zbiory dedykowane papieżowi Klemensowi IV z lat 1265-1268. Pierwszy zbiór obejmuje 203 kazania na uroczystości Pańskie, a drugi – 127 kazań o życiu Maryi, ułożonych jednak w porządku chronologicznym, a nie liturgicznym. Tylko ten drugi zbiór doczekał się krytycznego wydania drukiem i jest oceniany jako jeden z najciekawszych zbiorów kazań maryjnych z XIII w.