Czesław urodził się około roku 1180 w Kamieniu na Śląsku Opolskim jako syn Eustachego i Beaty z Tęczyna.

Uzdolniony i pełen szlachetnego zapału młodzieniec wysłany został przez swego stryja Iwona, biskupa krakowskiego, do Włoch – na studia prawnicze i teologiczne. Po ich ukończeniu został kanonikiem i kustoszem kolegiaty w Sandomierzu. Wraz ze swoim kuzynem, św. Jackiem Odrowążem, powtórnie udał się do Rzymu, towarzysząc biskupowi Iwonowi w jego urzędowej podróży. Tam poznał św. Dominika Guzmana i otrzymał z jego rąk – wraz ze św. Jackiem – habit zakonny.

Pozostając pod osobistym kierownictwem świętego Patriarchy przez trzy miesiące, szybko przejął jego cnoty, zwłaszcza pokorę, czystość serca i posłuszeństwo, ducha umartwienia i modlitwy. Wysłany do czeskiej Pragi, założył dwa klasztory braci, w których oblókł ponad stu nowicjuszy, między innymi biskupa praskiego. Założył też klasztor sióstr, w którym królowa Małgorzata przyjęła habit jako konwerska.

Poznaj legendy o bł. Czesławie

 
Opuściwszy Czechy, głosił Słowo Boże w Saksonii, w Prusach, na Pomorzu, w Polsce, na Morawach i na Śląsku, potwierdzając mowę cudami. Od roku 1232 przez sześć lat był drugim – po św. Jacku – prowincjałem Polski. Następnie założył klasztor św. Wojciecha na Śląsku i został jego przeorem. W 1242 roku podczas nawały tatarskiej obchodził mury Wrocławia, błagając Boga o pomoc. Wstawiennictwu tych modlitw przypisywane jest uratowanie miasta.

Zmarł 15 lipca 1242 r. Jego relikwie spoczywają w kościele dominikanów we Wrocławiu – w bocznej kaplicy, która w sposób cudowny została zachowana przed straszliwymi zniszczeniami II wojny światowej. Od 1963 r. jest patronem Wrocławia. Na obrazach często pokazywany jest jako zatopiony w modlitwie przed murami zagrożonego Wrocławia.